Czy zgłoszenie nieprawidłowości może być anonimowe?
Wewnętrzna procedura zgłaszania naruszeń prawa może umożliwiać dokonywanie zgłoszeń w formie anonimowej. Decyzja w tym zakresie należy do podmiotu prawnego, dlatego że przepisy ustawy o sygnalistach nie wymagają przyjmowania i rozpatrywania zgłoszeń anonimowych. Przed wprowadzeniem takiego rozwiązania w swojej organizacji warto zastanowić się nad jego konsekwencjami. I to niezależnie od publikowanych czasami sondaży jednoznacznie wskazujących, że pracownicy byliby bardziej skłonni do informowania o naruszeniach prawa, gdyby nie musieli podawać swoich danych.
Czy sygnalista może być anonimowy?
Jeżeli podmiot prawny nie przewidzi w wewnętrznej procedurze możliwości anonimowego (tj. bez podawania jakichkolwiek swoich danych) informowania o naruszeniu prawa, otrzymane zgłoszenia anonimowe nie będą podlegały przepisom ustawy, czyli nie będzie konieczności prowadzenia postępowania wyjaśniającego ani umieszczania takiego zgłoszenia w rejestrze zgłoszeń. Oznacza to brak obowiązku badania przez wyznaczone osoby okoliczności przedstawionych w takim anonimowym zgłoszeniu i podejmowania działań następczych.
|
WAŻNE: Firmy ani instytucje publiczne nie mają obowiązku przyjmowania i rozpatrywania zgłoszeń wewnętrznych dokonanych w formie anonimowej. Zgłoszenia dokonane anonimowo mogą być automatycznie usuwane. |
Faktem jest, że wielu potencjalnych sygnalistów z obawy o własne bezpieczeństwo nie decyduje się na dokonywanie zgłoszeń, kiedy wymagane jest ujawnienie swojej tożsamości, choćby nawet posiadali wiedzę o naruszeniach prawa. Obawy takie mogą wynikać z bardzo wielu przyczyn. Właśnie tym obawom ma zapobiec ustawa o ochronie sygnalistów, która przewiduje cały katalog środków ochronnych, w tym zakaz podejmowania działań odwetowych. Jednym z głównych celów przepisów o sygnalistach jest zapewnienie im ochrony, co przejawia się nawet w tytule ustawy. Informowania o nieprawidłowościach można było przecież dokonywać także wcześniej. Teraz zachętą do tego ma być cały system ochrony zgłaszającego.
Ryzyko związane z anonimowymi zgłoszeniami sygnalistów
Podejmując decyzję o przyjmowaniu i rozpatrywaniu zgłoszeń anonimowych, organizacja ryzykuje otrzymywaniem zgłoszeń nieprawdziwych, błahych lub złośliwych, mających wyrządzić krzywdę wizerunkową innemu pracownikowi lub pracodawcy. Nie bez znaczenia jest także trudność uzyskania dodatkowych informacji od anonimowego zgłaszającego, gdy przekazane informacje o nieprawidłowościach są niewystarczające do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. Istnieje spore ryzyko, że zgłoszenia anonimowe mogą być znacznie częściej wykorzystywane w złej wierze, gdyż anonimowy sygnalista nie poniesie konsekwencji swojego zgłoszenia, skoro nie wiadomo kim on jest.
Anonimowe zgłoszenia od sygnalistów - podsumowanie
Ustawa o ochronie sygnalistów nie ma na celu faworyzowania sygnalistów lub gloryfikowania ich za zgłaszanie nieprawidłowości w organizacji. Zachęta dla dokonywania zgłoszeń ma na celu ochronę interesu publicznego, a w pewnych przypadkach także ochronę interesu lub wizerunku pracodawcy. Zgłoszenia sygnalistów mają poprawić sytuację w środowisku pracy, a nie umożliwić wykorzystywanie tego narzędzia do inicjowania zbędnych postępowań wyjaśniających, których koszty prowadzenie ponosi podmiot prawny. Z tego właśnie względu przepisy wymagają od osoby dokonującej zgłoszenie tzw. „dobrej wiary”, to znaczy, by w momencie dokonywania zgłoszenia posiadała ona uzasadnione podstawy do tego by sądzić, że informacja o naruszeniu prawa jest prawdziwa.
|
WAŻNE: Zgłoszenie sygnalisty może być bezprawne, a sygnalista celowo przekazujący informacje nieprawdziwe będzie ponosił odpowiedzialność prawną. Aby jednak tak się stało, dane sygnalisty muszą być możliwe do ustalenia. Anonimowe zgłoszenia od sygnalistów uniemożliwią pracodawcy zabezpieczenie się przed sprzecznymi z ustawą zgłoszeniami. |
14.11.2022
